Omurga ve Bel Sorunları

Omurganın Dar Kanal Hastalığı

Omurga kanalı ne demektir?

Omurgayı oluşturan kemikler, bunların arasındaki diskler ve bağlar; kafadan leğen kemiğine kadar uzanan ve içindeki omurilik ve ondan çıkan sinirleri koruyan bir iskelet oluşturur. Bu iskelet hem gövde hareketlerini sağlar, hem de solunumu sağlayan kaburgalar için bir bağlantı noktası oluşturur. Omurların gövde kısımları yük taşırken arka kısmındaki halka şeklindeki yapının en önemli görevi içinde seyreden omuriliği ve omurilikten çıkan sinirleri korumaktır. Boyun bölgesinde (Servikal) 7, göğüs kafesi bölgesinde (Torakal) 12, bel bölgesinde (Lumbal) 5 omurga vardır (Resim 1). 34 omurganın büyük kısmı hareketliyken, sakrum (sağrı kemiği) komşuluğundaki omurlar hareketsizdir. Üst üste yerleşmiş omurgaların oluşturduğu tünel şeklindeki, yapıya omurga kanalı adı verilir. Omurgalar arasında foramen adı verilen küçük boşluklar vardır, sinirler bu boşluklardan omurgayı terk ederek kol, bacak ve organlara giderler.


Resim 1: Omurganın yapısı.
Resim 1: Omurganın yapısı.

Omurganın dar kanal hastalığı nedir?

Omurgaların içerisinde omuriliğin geçtiği kanalın çapı bel , sırt, boyun bölgesinde farklılık gösterir. Bu kanalın çapı %25 daralmışsa hafif, %25-50 daralmışsa orta, % 50 üzeri daralmışsa şiddetli dar kanal (spinal stenoz) adı verilir. Kanal darlığı; yaşla birlikte bağların kalınlaşması, kireçlenmelere bağlı kemik çıkıntılar, bel fıtığı, omurga kırıkları, kemik erimesine bağlı omurgaların çökmesi, tümörler ve ameliyat sonrası gelişen komplikasyonlara bağlı görülebilir. Dar kanal en çok bel bölgesinde L2-L5 omurlar arası ve boyunda C4-C7 omurları arasında görülür.

Dar kanal nasıl oluşur?

Omurga ve içindeki yapılar; yani disk, bağlar, kemik yapı, sinirler veya damarların normalden daha fazla genişlemesi ve kanala bası yapması sonucu diğer yapılara kalan alanın daralması ile oluşur. Basit anlatımla içerisinden su akan bir hortum düşünün. Bu hortumun 2-3 yerde üzerine taş koyduğunuzda hortumdan geçen suyun az aktığını ve zorlandığını görürüz. Dar kanalda da benzer durum oluşur.

Omurganın dar kanal hastalığında ne gibi bulgular vardır?

Dar kanalı olan hastaların en önemli yakınması ağrıdır. Bel bölgesindeki dar kanal ağrısı bacaklara, boyun bölgesindeki daralmaların ağrısı da kollara doğru yayılır. Beraberinde uyuşma, karıncalanma ve his kaybı olabilir. Daha ileri evrelerde kuvvet kaybı ve idrar kaçırma gibi bulgular da ortaya çıkabilir. Bel bölgesindeki daralmalarda yürüme mesafesi giderek kısalır. 15-20 dk. yürüdükten sonra bacaklardaki ağrı ve yorgunluk hissi çok artar ve hastalar durup dinlenmek ihtiyacı duyarlar. Bir süre dinlenince ağrı azalır ve tekrar yürümeye başlanabilir. Sinirler üzerindeki sıkışmayı azaltmak için bazı hastalar öne eğilerek yürümeyi tercih ederler. İstirahat ağrısı ve gece ağrısı sinir baskısının fazla olduğu durumlarda ortaya çıkabilir. Dar kanala bağlı sinirlerin sıkışması, bacaklarda başka sebeplere bağlı olan ağrının da fazla hissedilmesine sebep olur. Örneğin kalça veya diz eklemindeki kireçlenmeye bağlı ağrılar, dar kanalı olan hastalarda daha fazla hissedilir. Hem diz/kalça hem de bel sorunu olan hastalarda, önce dar kanal sorununun tedavisi yapılır, sonra diz veya kalçaya yönelik cerrahiler yapılır.

Dar kanal tanısı nasıl konulur?

Ayrıntılı bir hastalık hikayesi ve muayene sonrasında tanı büyük oranda konabilir. Tanıyı kesinleştirmek ve tedaviyi planlamak için hastaya düz röntgen filmi, manyetik rezonans görüntüleme (MRG), Bilgisayarlı Tomografi (BT), öne ve arkaya eğilme grafileri kullanılır. Doktorunuz bu görüntüleri inceledikten sonra, muayene bulgularınız, yaşınız ve aktivite seviyenize en uygun tedaviyi planlayacaktır.


Resim 2: Normal omurga ve dar kanal olan hastanın MR görüntülerinin karşılaştırılması. Oklar üç seviyede darlığı gösteriyor
Resim 2: Normal omurga ve dar kanal olan hastanın MR görüntülerinin karşılaştırılması. Oklar üç seviyede darlığı gösteriyor

Resim 3: Normal omurga kanalı ve dar kanalda MR kesitleri, oklar normal ve daralmış mesafeler arasındaki farkı gösteriyor.
Resim 3: Normal omurga kanalı ve dar kanalda MR kesitleri, oklar normal ve daralmış mesafeler arasındaki farkı gösteriyor.

Dar kanal tedavisi nasıl yapılır?

Omurganın dar kanal hastalığının tedavisi bir ekip işidir. Bu ekipte ortopedist, beyin cerrahı, fizik tedavi uzmanı, aneztezi uzmanı, fizyoterapist gibi farklı disiplinlerden uzmanlar olmalıdır. Hasta bu ekip tarafından değerlendirilip tedavi planlaması yapılır, tedavinin değişik aşamalarında bu uzmanlar tedaviye katkıda bulunurlar. Dar kanal tedavisinde ilk aşama ilaç tedavisi, kilo verme ve uygun egzersizlerdir. Ağrının durumuna göre fizik tedavi uygulamaları gündeme gelir. Bu tedavilere cevap alınamıyorsa, ağrı tedavisinde uzmanlaşmış anestezi doktoru tarafından omurilik çevresine yapılacak enjeksiyonlar ve bloklar faydalı olabilir. Ameliyatsız tedavi yöntemleri ile başarı sağlanamıyor ve ilerleyici his ve kuvvet kaybı ortaya çıkıyorsa cerrahi tedavi gündeme gelir. Cerrahiyi uygulayan ekipte ortopedist ve beyin ve sinir cerrahisi uzmanı birlikte çalışır. Ameliyat sonrası fizik tedavi ve rehabilitasyon programı devam eder.

Dar kanal ameliyatında ne yapılır?

Omurganın dar kanal ameliyatında amaçlar, omurilik ve sinirler üzerindeki baskıyı ortadan kaldırmak ve bu sırada omurgalar arasında kayma veya anormal hareket oluşma riski olursa, bunu önlemek için kemik yapıları birbirine tespit etmektir. Dar kanalın yeri ve kaç seviyede sıkışma olduğu, yapılacak ameliyatın tipini belirler. Ameliyatta kanal darlığına neden olan kemik, bağ, disk gibi yapılar gerekirse mikroskop kullanılarak alınır. Geçirilmiş kırık, bel kayması ve önceden ameliyat gibi nedenler yoksa tek seviyeli darlıklarda enstrüman (vida-çubuk) kullanımı gerekmez. Birden fazla seviyede darlık açılması gerekiyorsa veya yukarıda sayılan durumlar varsa, ameliyat sırasında vida ve çubuklar yardımı ile omurgaların birbirlerine tespiti gerekli olabilir (Resim 4). Ameliyatta sinir kökleri tek tek görülür ve bası yapan kemik (foraminotomi) veya disk alınarak (Diskektomi) rahatlatılır. Boşaltılan diskin yerine yüksekliğini korumak ve omurlar arası kaynamayı sağlamak için, PLİF (posterior lumbar interbody fusion) veya TLİF (Trans foraminal lumbal interbody fusion) adı verilen kafeslerin kullanımı gerekebilir.


Resim 4: Çoklu seviyede dar kanalı olan bir hastanın ameliyat sonrası grafileri. Vida ve çubuklar ile tespit sağlanmış.
Resim 4: Çoklu seviyede dar kanalı olan bir hastanın ameliyat sonrası grafileri. Vida ve çubuklar ile tespit sağlanmış.

Dar kanal ameliyatı sonrası iyileşme nasıldır?

Dar kanal ameliyatının ertesi günü hastalar desteksiz olarak yürüyebilir. Hastalar ameliyatı takiben ortalama iki gün hastanede yatmaktadır. Vida yerleştirilen seviyelerde kemik kaynaması oluşana kadar hastaların koruma amaçlı korse kullanması tavsiye edilir. Bu süre ortalama 6 haftadır. Hastaların bu süre içerisinde yatak istirahati yapmasına gerek yoktur. Ancak belini bükerek yere eğilme ve ağırlık taşıma gibi beli zorlayacak aktivitelerden kaçınılması gerekir.

Dar kanal ameliyatının riskleri var mıdır?

Tekniğine uygun yapıldığında omurgadaki darlıkların cerrahi olarak açılması çok güvenli ve başarılı bir ameliyattır. Ancak her ameliyatta olduğu gibi, dar kanal cerrahisi sırasında ve sonrasında bazı sorunlar görülebilir. Dar kanal ameliyatları ortalama 1 ila 3 saat sürmekte olup uzun süre anestezi gerektirir. Cerrahi işlem sırasında kanama gelişebilir. Çok düşük bir ihtimalle de olsa, beldeki sinirlerin rahatlatılması sırasında bacaklara giden sinirlerde geçici veya kalıcı hasarlar meydana gelebilir. Ayrıca omurilikteki sinirlerin üzerini kaplayan beyin zarı dokusu (dura matter) çok hassas bir doku olup, yaralandığında beyin omurilik sıvısında kaçak meydana gelebilir. Ameliyat sırasında kullanılan vidalar titizlikle ve uygun pozisyonda yerleştirilmelidir. Uzun, kısa veya uygun olmayan pozisyonda yerleştirilen vidalar omurlarda kırıklara, çevre damar ve sinir dokularında hasara neden olabilir. Uzun vadede, ameliyat bölgesindeki kemik kaynamasına bağlı sorunlara nadiren rastlanmakta olup, belde ağrı veya ameliyat esnasında yerleştirilen vida/çubukların gevşemesine neden olabilir. Dar kanal ameliyatlarının deneyimli bir ekip tarafından ve titizlikle yapılması bu risklerin en aza indirgenmesinde anahtar rol oynamaktadır.

Doktorlarımız

BİLGİ AL

Formu Doldurun Bilgi İçin Sizi Arayalım